RODÖVANS SÖZLEŞMELERİNDE RUHSAT SAHİBİNİN İŞÇİLİK ALACAKLARINDAN SORUMLULUĞU HUSUSUNDA YARGITAY’IN GÖRÜŞÜ

Maden ruhsat sahalarının işletme hakkının özü ruhsat sahibinde kalmak koşuluyla, ruhsat sahibinin (işletme hakkı sahibinin) belirli bir süreliğine işletme hakkını sözleşme ile başka bir gerçek veya tüzel kişiye bırakmasını sağlayan özel hukuk sözleşmeleri, rodövans sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Maden işletme hakkını devralan (rodövans veren) gerçek veya tüzel kişi, bunun karşılığında ruhsat sahibine ürettiği her bir ton maden için belirlenen miktar üzerinden belli bir bedel ödemeyi taahhüt eder. Bu sözleşmeler herhangi bir geçerlilik şartına tabi değildir.

Maden ruhsat sahipleri rodövans sözleşmesi kapsamında işletme hakkını rodövans alana iki şekilde devredebilmektedir. İlki, ruhsat sahibinin işletme hakkını doğrudan rodövans alana devretmesi ve kendisinin üretimle ilgili hiçbir faaliyete katılmaması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumda rodövans alan maden sahasında tamamen kendi işçileri ve ekipmanı ile çalışmakta olup, ruhsat verenin üretime veya işçilere hiçbir müdahalesi bulunmamaktadır.

Diğer durumda ise ruhsat veren maden sahasını üretime açmış ve işletmekteyken, işletme hakkını yapacağı sözleşme ile rodövans verene devretmektedir. Bu durumda işletmede kullanılan alet ve makinalar rodövans alana bırakılabilecek olup, ruhsat sahibi yalnızca Maden Kanunu’nun kendisine yüklediği sorumluluk kapsamında teslim alacağı ürüne ilişkin  denetleme yapmakla yükümlüdür. Bu halde rodövans verenin yine üretime hiçbir müdahalesi bulunmayıp, üretim faaliyetinde çalışan işçiler rodövans alanın işçileridir. Ruhsat sahibi maden sahasında yalnızca denetime yönelik işçi bulundurabilecektir.

Her iki halde de, ruhsat sahibi üretime ve yapılan işe karışmamakta olup maden sahasında üretime yönelik işçi bulundurmamaktadır. Dolayısıyla ruhsat sahibi ile rodövans veren arasında İş Kanunu kapsamında bir asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunmamaktadır.

Önceki uygulamalarda bu hususta Yargıtay’ın farklı daireleri arasında görüş farklılığı mevcut olup, bu durum uygulamada hukuki belirsizlik yaratmakta idi. Ancak Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’in kapatılması sonrasında Başkan ve üyelerinin Yargıtay 9. Hukuk Dairesinde görevlendirilmesi üzerine her iki dairenin benimsediği uygulamalar görüşülerek görüş birliğine varılmıştır. Yayımlanan Eylül 2020 tarihli ilke kararları uyarınca görüş birliğine varılan noktalar şu şekildedir;

• Geçerli bir rodövans sözleşmesi kapsamında işçi çalıştıran rodövans alanın sorumlu olduğu işçi alacaklarından ruhsat sahibinin sorumluluğu bulunmamaktadır.

• Aynı şekilde bir asıl işveren – alt işveren ilişkisi mevcut olmadığı için madencilik faaliyetlerinden doğacak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari, mali ve hukuki sorumluluklar da yalnızca rodövans alana ait olacak olup ruhsat sahibinin herhangi bir sorumluluğu bulunmayacaktır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin benimsediği görüş bizce de oldukça yerinde olup, hukuki belirsizliklerin ortadan kalkmış olmasıyla birlikte açılacak davalarda bu konuda daha sağlıklı kararlar alınabilecektir.

UYARI: Bu sitede yer alan bilgiler, makaleler, kararlar ve sair paylaşımlar Av. Duygu SARIDAŞ ve ekibi tarafından hazırlanmakta olup, FSEK kapsamında eser niteliğine haiz olduğundan izinsiz kullanımı yasaktır. Ayrıca site içindeki yayınların herhangi birinde reklam amacı güdülmeyip, bu yayınlar profesyonel hukuki danışmanlık hizmeti yerine geçmemektedir. Sitede yer alan her yayın, siteye eklendiği tarihin mevzuat ve uygulamaları esas alınarak hazırlanmış olup, değişen veya güncellenen mevzuat veya uygulamalar dolayısıyla herhangi bir sorumluluk kabul edilmemektedir.